Pensiouns rechner.

Du hues dech bestëmmt mol gefrot wou de Bop seng Suen hirkritt? Bestëmmt net duerch d’Champignonen déi hien ab September äifreg an de Bësch rafe geet, an och net duerch dat gutt Gebeess vun denger Bom, dat am ganz Duerf bekannt ass. Nee, däi Bop – a vläicht och deng Bom, mee dat ass manner warscheinlech – kritt d’Penisoun well hie fréier geschafft huet. Déi meescht vun eis musse schaffe goen fir u Geld ze kommen. Dat Geld a Form vun engem Aarbechtsloun, gëtt awer just esou laang bezuelt wéi een och schaffe geet. Wann een am Alter net méi schaffe geet, da krit een och keng Pai méi. A wann et da keng anstänneg Pensioun géif ginn, géifen déi meeschte Leit am Alter mat eidelen Hänn do stoen. 

Zu Lëtzebuerg bezuelen de Staat, d‘Patronnen an all déi Lounofhängeg jeweils 8% vum Bruttosalaire an eng Pensiounskeess an. Wann’s du 4000€ de Mount verdéngs, da bezils du 320€ an d’Rentekees an, däi Patron och, grad wéi de Staat. Ingesamt also 960€. Aus dëser Pensiounskeess kréien d‘Leit all Mount eng Pensioun ausbezuelt wa se bis am Alter sinn fir net méi ze schaffen. Et sinn also déi Leit déi haut schaffen, déi d’Pensioune bezuele vun deene Leit, déi schonn hir 40+ Joer geschafft hunn. Wat mer hei beschreiwen, gëtt allgemeng „régime général“ genannt, donieft gëtt et nach de „régime spécial“ an deem d’Beamten dra sinn. De régime général ass obligatoresch fir all lounofhängeg a fräi schaffend Persoun.

Dozou ginn et e puer Äntwerten. Wann s du bis däi 60. Liewensjoer 40 Joer geschafft hues an dovunner op mannst 10 Joer abezuelt hues, dierfs du an d’Pensioun. Wann s du bis däi 57. Liewensjoer 40 Joer um Bockel hues wärend deenen s du och cotiséiert hues, dierfs du scho mat 57 Joer an d’Pensioun, mee dat heescht dann „préretraite-solidarité“. Ab dengem 65. Joer, kriss du egal wéi eng Pensioun, awer nëmme wann‘s du 10 Joer cotiséiert hues.

Dat hängt vu ville verschiddenen Informatiounen of: wei laang hues du geschafft, wéi vill hues du verdéngt a sou virun an esou weider. Et hänkt awer och dovunner of wéini s du a Pensioun geess. D’Rente sinn nämlech schonn eng Kéier verschlechtert ginn (2012 vun der CSV-LSAP Regierung), wouduerch de Pensiounsniveau no an no erofgeet fir Leit déi haut schaffen, besonnesch fir déi, déi an der éischter Hallschent vun hirem Aarbechtsliewe stinn. Weivills du eraus kriss, ass also och eng politesch Fro. Et ass näischt a Steen gemeesselt an et ass wichteg politesch matzeschwätzen.

D’Pensiounen aus eisem ëffentleche System si ganz sécher. Si berouen op der Aarbecht vun de Leit, déi haut schaffe ginn a mat hire Léin Cotisatioune bezuelen. Des Cotisatioune an d’Rentekees baséieren op enger ekonomescher Aktivitéit, op Leit déi schaffen a Sue verdéngen, déi mir all Dag gesinn an déi ganz konkret sinn. Soulang mir un dëser intergenerationneller Solidaritéit festhalen, sinn eis Renten ëmmer sécher. Wat awer net heescht, dass een net heiadnsdo un der enger oder anerer Schrauf dréie muss. Onsécher ginn d’Renten dann, wann d’Leit gedoen ginn fir sech selwer privat Renteversécherungen ofzeschléissen. Sou privat Verträg sinn eng Lotterie, wëll se op internationale Finanzmäert baséieren. D’Vergaangenheet huet eis gewisen, wéi onverlässlech déi sinn an dass do ëmmer just déi Allerräichst profitéieren.

D’Privatversécherung ass fir Leit, déi sech et erlabe kënnen méi de Mount ze bezuelen fir am Alter e bëssen eppes méi am Mount erauszekréien oder sech eng Kéier dat Ganzt ausbezuele loossen. Dat sinn Investitiounen déi Banken oder Versécherunge proposéieren. Déi Suen déi een ofgëtt ginn investéiert an et kritt een ee gewësse Rendement garantéiert. Dee Rendement ass awer immens déif. Bon, a falls d’Bourse an de ganze Finanzbataklang d’Baach erofginn, da sinn d’Suen ganz duerch d’Päif. Beim ëffentleche Rentesystem gëtt et déi Gefor net.

Dat Ganzt huet natierlech näischt mat Architektur ze dinn. Mee et sinn déi dräi verschidde Systemer déi et ginn fir sech ze versécheren.

Den éischte Pilier ass deen ëffentlechen an obligatoresche Pensiounssystem. Deen zweeten (dee gëtt et zu Lëtzebuerg kaum), dat si Pensiounssystemer, déi d’Entreprisen hire Salariéen ubidden. Deen drëtten, dat sinn déi privat Versécherungen, déi mer virdrun ugeschwat hunn. 

Vun deenen dräi Pilieren, ass deen éischten, also den ëffentleche Pensiounssystem, bei wäitem dee gréissten. Déi aner zwee si Randerscheinungen.

Et ass narierlech schwiereg einfach Jo oder Nee op dës Fro z’äntwerten. Mee et ginn an eisen Aen op jiddefall dräi gréisser Ongerechtegkeeten. Eischtens ass déi sougenannte Mindestpensioun vill ze niddreg, si läit däitlech ënnert der Aarmutsgrenz. Wann een elo bedenkt datt zu Lëtzebuerg d’Altersaarmut an deene leschte Jore geklommen ass, dann ass dat ee seriöe Problem. Zweetens, sinn d’Cotisatioune gedéckelt op 5 mol de Mindestloun. Verdéngt ee Lounofhängegen also méi wéi 5 mol de Mindestloun, dann muss dës Persoun näischt abezuelen op deen Deel vu senger Pai deen iwwert dem 5-fache Mindestloun läit. Déi mat de déckste Léin cotiséieren also am Verhältnis manner wéi Leit mat normale Paien. Drëttens, huet Lëtzebuerg mat 36 % deen drëtthéchstens Gender Pensiounsgap. Dat heescht datt an der Moyenne d’Männer 36% méi héich Pensiounen ausbezuelt kréie wéi d’Fraen. Dat läit e.a. dorunner, dass Fraen oft keng voll Carrièren a méi oft Ënnerbriechungen am Beruffsliewen hunn.
Et gëtt awer just eng Léisung fir déi Problemer: den ëffentleche Pensiounssystem muss gestäerkt an ausgebaut ginn.

An der Vergaangenheet goufe méi Cotisatiounen an d’Penisounskeess abezuelt, wéi Pensiounen ausbezuelt. Deen Iwwerschoss ass an de Rentefong – genannt Fonds de compensation – geschott ginn, fir dass e kann investéiert ginn. Well bis haut all Joer méi Cotisatiounen wéi Ausgaben fir d’Pensiounen ufalen, klëmmt d’Reserve och. 2023 louch d’Reserve bei ongeféier 26 Milliarden Euro. Dat geet duer, fir iwwer 4 Joer d’Renten weider auszebezuelen, ouni dass een Euro méi an d’Rentekees bäikënnt.

Eisen ëffentleche Pensiounssystem ass gesond a stabil. Et dierf dowéinst och elo keng déifgräifend Reform iwwer de Knéi gebrach ginn, wou erëm nei Verschlechterunge bei de Pensiounen derbäi erauskommen. Mir brauchen awer eng Reform fir déi schläichend Verschlechterungen duerch d’Reform vun 2012 réckgängeg ze maachen, wëll maache mir dat net, da verléieren d’Pensioune vu Joer zu Joer u Wäert an ëmmer méi Leit déi haut schaffen, wäerten am Alter an d’Aarmut rëtschen. Mir bei déi Lénk hunn ee Fënnefpunkteprgramm ausgeschafft (link), deen d’Zil huet de System net nëmmen z’erhalen, mee och nach ze stäerken an zwar duerch d’Eropsetze vun de Recetten. Natierlech soen och mir datt ee verschidden onnéideg Depense muss lass ginn, mee dofir mussen d’Pensiounen net geschwächt ginn.